Ingibjörg Helga Baldursdóttir

Ég veit að margir eiga um sárt að binda og sjá jafnvel ekkert nema tilgangsleysið og svartnættið fram undan.
Við ykkur vil ég segja; Það birtir upp um síðir. Við eigum alltaf eitthvað til að þakka fyrir. Það er kannski ekki auðvelt að trúa því í dag en kannski á morgun.
Þú verður að trúa því, þín vegna. Við eigum bara eitt líf og þess verðum við að gæta.
Það er ekkert sem skiptir meira máli í lífinu en þú - þitt líf. Lífsviljinn er skærasta vopnið. Við megum ekki glata því eða sjálfvirðingunni.
Við þurfum að halda áfram. Það eru aðrir sem mega ekki við því að við gefumst upp.

Í þessu felst engin blekking þetta þýðir að við höldum í vonina. Þegar að við töpum voninni er stundum ekkert eftir nema bara tómarúm inni í okkur og óendanlega djúp sorg eða reiði, biturð og hatur.

Ég hef verið á báðum stöðum tilfinningarlega og má ég þá heldur biðja um sorgina og tómleikann þangað til hægt er að beisla neikvæðu orkuna skynsamlega eins og svo ótal margir hafa gert að undanförnu fyrir hagsmunum annarra með góðum árangri. Neikvæða orkan í sinni verstu mynd, sem svo erfitt getur verið að komast út úr er það mest eyðileggjandi afl sem til er fyrir mann sjálfan og þá sem eru í kring.

Ég átti von, kraft, kjark og tvo litla stráka þegar ég tapaði öllum mínum verandlegu eigum hér um árið og byrjaði upp á nýtt. Það þarf engin að halda að það hafi verið auðvelt eða létt en það hafðist, ég var heppin vegna þess að ég átti góða að sem voru alltaf til í að aðstoða og þá er ég ekki að tala um peningaaðstoð. Þetta tók tíma en það hafðist og ég sættist betur við orðinn hlut með hverju ári sem leið. Sársaukinn sem fylgdi niðurlægingunni var verstur og ég var sjálfri mér verst.

Þegar sonur minn svipti sig lífi var ég frosin úr kulda fyrstu sjö mánuðina, ófær um að hugsa heila hugsun eða að taka nokkrar ákvarðanir með viti á köflum, með brjóstsviða frá helvíti sem ekkert sló á, með svefnerfiðleika og tilheyrandi martraðir sem ég hræðist enn, hormónastarfsemi líkamans hrundi, hausinn á mér að brenna yfir með stöðugum höfuðverk sem fylgdi og á köflum langaði mig ekki til að lifa og hélt að ég væri að missa vitið. Ég vildi bara fá Lalla aftur. Í dag veit ég að þetta var allt eðlileg líðan í kjölfar áfallsins. Ég vissi það ekki þá.

Ég hef farið það langt niður að banka upp á hjá andskotanum sjálfum og athuga hvort hann getið ekki notast eitthvað við mig þessa gjörsamlega vonlausu og óhæfu manneskju, fundist ég einskis virði. Á sama tíma bað ég og bað til guðs á milli þess sem ég hundskammaði hann fyrir að gera það sem hann gerði. Ég bað fyrir drengjunum mínum og fólkinu mínu. Ég bað um kjark og styrk og ég skammaðist.

Í dag líður fjölda fólks nákvæmlega svona í kjölfar áfalls sem það hefur orðið fyrir. Það þarf ekki að missa barnið sitt eða annan nákominn aðstandanda. Það er svipt ærunni, lífsafkomunni, gleðinni og örygginu og það er ekki í lagi. Skilningur stjórnvalda á afleiðingum áfallanna á fólk andleg og líkamlega verður að aukast og opnast, afneitun á vandanum gerir ástandið bara verra. Það er ekki eins og við höfum gert gat á fötin okkar, það er komið sár á sálina og úr því blæðir stöðugt.

Ég þarf ekki að kvarta í dag en ég get ekki sætt mig við hvernig komið er fram við fólk í samfélagi okkar í dag. Ég sætti mig ekki við hvernig komið var fram við son minn eða dauða hans og ég kem aldrei til með að sætta mig við það. Ég mun læra að lifa með mínum áföllum, það er ekki hægt annað og ég er ekki ein um það og þó að sársaukinn mildist er hann áminning sem fylgir manni hvert sem maður fer eins og skugginn.

 

Ég nærist á sársauka annarra. Eftir því sem þau finna meira til þá líður mér betur.

Ég er lúmskari en nokkur trúir og veit hvernig ég næ bestum árangri hvar sem er, hvenær sem er, hvernig ég næri mig best.

Ég þarf alltaf meira og meira af sársauka í kring um mig, til að fylla mig af þessari dásamlegu tilfinningu sem fer um mig þegar ég sé sársaukann og heyri sársaukann í fórnarlömbunum mínum.

Ég veit ég á ekki að gera þetta en þetta gefur mér ótrúlegt vald yfir vinum mínum og fórnarlömbum.

Það er dásamlegt að kúga og ógna og þó svo að ég sé staðinn að verki þá skiptir það ekki svo miklu máli.

Ég þarf kannski að biðja fyrirgefningar og hlusta á tiltal en um leið og ég biðst fyrirgefningar sendi ég fórnarlambinu mínu svipinn sem það þekkir svo vel og brýt það enn betur niður svo fer ég út og held áfram.

Lífið er dásamlegt og stútfullt af fórnarlömbum.

Ég er eineltisgerandi, nærist á ofbeldi.

 

 

Í dag er nákvæmlega 1 ár síðan sonur minn dó, síðan baráttan hófst í nafni Jerico.

Mig langar til að segja ykkur frá því hvernig nafnið á Samtökum foreldra eineltisbarna og uppkominna þolenda, Liðsmenn Jerico er tilkomið.

Jerico var notendanafn Lárusar sonar míns á netinu.

Það síðasta sem hann hafði fyrir augunum áður en hann tók líf sitt þann 21. júní síðasta sumar var uppi á skjánum á tölvunni hans undir notandanafni hans, Jerico.

Ljót og niðurlægjandi svör fólks við spurningu sem hann setti inn á spjallsíðu.

Það síðasta sem við vitum er að hann setti inn ósk klukkan tæplega tvö um nóttina þar sem hann bað fólk að hætta að kommenta á stafsetninguna sína en gefa sér frekar ráð.

Svör fólksins til Jerico voru það sem blasti við mér daginn eftir atburðinn. Svör sem ég gleymi aldrei, tilfinning sem ég gleymi aldrei. Þetta var það síðasta sem Lárus sat við og las áður en hann tók líf sitt. Þetta hefur sært okkur meira en orð fá lýst.

Kaldhæðnin gat ekki verið meiri. Drengur sem þurfti að þola ofbeldi í sinni ljótu mynd í skóla, ofbeldi sem braut hans sjálfsmynd í mola og fylgdi honum eins og svartur skuggi allt hans líf og felldi hann að lokum.

Það sem gerðist svo í kjölfarið gaf mér styrk og það var að á þessari sömu spjallsíðu var opnuð síða þar sem fólk gat heiðrað og minnst Jerico.

Þangað inn fór ég oft á dag næstu daga og vikur til að sækja styrk því þar skrifaði fjöldinn allur af fólki þá mestu fegurð sem ég þurfti á að halda.

Í hans nafni starfa Liðsmenn Jerico, Samtök foreldra eineltisbarna og uppkominna þolenda.

Fyrir alla þá sem þurfa að þjást vegna eineltisofbeldis og skilningsleysis.  

Með þær skelfilegu afleiðingar sem  ég held að fólk almennt geri sér ekki grein fyrir, hversu mikil heilsufarsleg áhrif það hefur í för með sér fyrir þá allt þeirra líf, eða fyrir tengslum eineltis og sjálfsvíga.

Hvernig afleiðingarnar leggjast á alla fjölskylduna.

Umræðan um afleiðingar eineltisofbeldis hefur opnast, fræðsla og upplýsingar hafa aukist - Fordómar eru á undanhaldi.

Netsamfélagið er órofa hluti af samfélaginu, við þurfum öll að gera okkur grein fyrir því að það er veruleiki Íslands og það er líka vegna þess sem við erum í þessari baráttu núna.

Aðgát skal höfð í nærveru sálar.

Fólk er farið að átta sig á að þolendur eineltisofbeldis eru ekki aumingjar heldur er verið að gera þá að aumingjum.

Kynnt var hugmynd 16.06.09  að sérsveit/fagteymi á fundi hjá menntamálaráðuneyti  með ráðuneytum, stofnunum, samtökum og félögum allsstaðar að úr íslensku samfélagi.

Fagteymi sem verður að hafa fullt sjálfstæði í vinnubrögðum og með hvaða hætti það velur að vinna í málum enda sérhvert mál sérstakt og útheimtir þar af leiðandi mismunandi útfærslur.   (Sjá nánar inni á jerico.is)

Ég vil sjá að í allri uppeldismenntun sé eineltisfræðsla í grunnnámi skylduáfangi.

Ég vil sjá að Barnaverndarnefndir um allt land fái verkfæri til að vinna með gerendur í eineltismálum og fjölskyldur þeirra, að Barnaverndarnefndir fái tilkynningar um gerendur og fjölskyldur þeirra til að vinna með.

Gerendurnir eru vandamálið og það þarf að hjálpa þeim að vinna á sínum vanda.

Þetta tel ég vera forvörn.

Fullorðnir þolendur eineltisofbeldis eiga sér engan málsvara. Það er enginn sem tekur að sér einstakt mál sem berst til þeirra stofnana sem fólki er þó bent á að snúa sér með úrlausn.

Það batnar ekki þegar þolandi telur í sig kjark til að tilkynna einelti sem hann verður fyrir og fær það svart á hvítu fyrir framan sig að úrlausnaraðilinn sem hann er sendur til kemur til með að taka líka að sér að verja gerandann.

Hvert er réttlætið þar? Hvar eru mannréttindin þá?

Er hægt að niðurlægja fólk eitthvað frekar? Já með því að sannfæra þolendurna um að þeir eigi ekki möguleika á að vinna málið til þess sé sönnunarbirgði þeirra of mikil.

Skiptu frekar um vinnustað eða láttu þetta yfir þig ganga.

Ég bara skil ekki hvernig fólk getur þagað yfir einelti sem það verður vitni að, verður fyrir sjálft eða börnin þeirra. Ég bara skil það ekki hvernig fólk getur haft það á samviskunni.

Talið, látið vita.

Einelti drepur.

 

Þann 21. júní síðast liðinn gafst sonur okkar, Lárus Stefán Þráinsson upp á lífinu, brotinn eftir áralangar misþyrmingar eineltis. Hann var einungis 21 árs gamall. Við höfum nú hrundið á stað þjóðarátaki gegn einelti með því að stofna samtök foreldra eineltisbarna og uppkominna þolenda.

 

Í kjölfar dauða Lárusar hefur orðið mikil umræða um einelti í fjölmiðlum og sem náð hefur að fanga athygli fólks um allt land. Til okkar hefur leitað mikill fjöldi fólks með svipaða sögu að segja og við. Þetta fólk á ýmist börn sem glíma við þetta þjóðarmein eða það hefur sjálft farið illa út úr einelti á yngri árum og oftast ekki náð að vinna sig út úr því. Við finnum fyrir miklum meðbyr með stofnun samtakanna enda virðist þörfin vera mikil fyrir þolendur á öllum aldri sem og aðstandendur. Það er eins og fólk sé betur að uppgötva hvað einelti er í raun alvarlegt enda markar einelti fólk til lífstíðar og er oft orsök heilsufarslegra vandamála í mörg ár eftir að eineltinu líkur. 

 

Töluvert hefur áunnist í baráttunni gegn einelti á undanförnum árum en fyrst og fremst hefur verið einblínt á forvarnir en lítið unnið gegn þeim skelfilegu afleiðingum sem einelti veldur þolendum. Einelti er enn allt of algengt og margt bendir til að það sé að aukast og harðna. Þessu til sönnunar má benda á að farsímar og tölvur skapað alveg nýjan vettvang fyrir einelti.

 

Það er algjörlega óásættanlegt að fólk þurfi að upplifa svo mikla uppgjöf barna sinna á samfélaginu vegna áralangra byrða eineltis og félagslegs vanmáttar eða einangrunar. Því miður eru þeir margir þolendurnir sem taka það sorglega skref frá þjáningu sinni sem sonur okkar tók. Flestir þolendur lifa þó eineltið af en líf þeirra verður aldrei samt á eftir. Flestir glíma við þunglyndi, skömm og félagslegt óöryggi í mörg ár og margir jafna sig aldrei; líf þeirra er markað til frambúðar. Því miður fer þeim þolendum fjölgandi sem kjósa að deyfa sársauka sinn í vímuefnum og eru þeir auðveld bráð fíkniefna. Þegar rætt er um forvarnir í vímuvörnum þá finnst okkur oft skorta skilning á því að vímuefnanotkun getur verið afleiðing annarra vandamála en ekki alltaf orsök þeirra. Þegar við förum að nálgast vímuefnavandann sem hugsanlega afleiðingu vandamála er meiri líkur á því að við áttum okkur betur á orsökunum þess að börnin okkar lenda í klóm vímuefna.

 

Við verðum að gera okkur grein fyrir því að þolendur eineltis, og þeirrar útskúfunar sem slíku fylgir, bera ekki vandamál sín á borð. Þetta er þeirra skömm og þeirra leyndamál sem þeir tala ekki um. Þeir trúa því oftast sjálfir að þeir séu vonlausir og þeim finnst þeir hafa brugðist, brugðist foreldrum og fjölskyldu sinni með því að vera svona. Öll börn þrá að foreldrar þeirra séu stoltir af þeim og hrósi þeim, því bregst barnið við með afneitun þegar grunur vaknar um einelti. Því síður vill barnið að brugðist verði við vandamálinu enda vill það ekki að vonleysi þess fái meiri athygli en þegar er orðið. Fyrstu viðbrögð foreldrar eru oft líka afneitun enda trúa þeir ekki að þeirra barn hafi eitthvað til þess að bera að vera lagt í einelti. Því miður eru síðan viðbrögð foreldra, þegar raunveruleikinn blasir við, mikil sorg, sjálfsásökun, skömm og vanmáttur. Það sem síðan gerir málið jafn vandasamt og erfitt viðureignar er mikil afneitun foreldra gerandans. Barnið mitt tekur ekki þátt í einelti!

 

Einelti gerir ekki manna mun, það spyr ekki um stétt eða stöðu; það getur hitt okkur öll. Það er þjóðarmein sem kostar samfélagið gríðarlegar upphæðir á ári hverju í heilbrigðiskerfinu. Við getum breytt þessu til betri vegar en það þarf að eyða fordómum með því að draga vandamálið fram í dagsljósið og fræða fólk um meinið. Hvað veldur því að börnin okkar verða fyrir einelti? Er það félagsleg minnimáttarkennd sem veldur kvíða og þunglyndi barna okkar? Hvað veldur því að börnin okkar falla fyrir eigin hendi eða krumlu vímuefna?  

Það eina sem dugar í baráttunni við einelti og afleiðingar þess er að axla öll ábyrgð á vandanum í þjóðfélaginu og það gerum við með því að búa börnunum okkar betra líf en við gerum í dag.

 

Það er einlæg ósk okkar að þú sýnir vandanum skilning og lýsir yfir stuðningi við Þjóðarátaki gegn einelti með því valdi, þeirri þekkingu og þeim ráðum sem þú hefur og leggir hönd á plóg við að bjarga geðheilbrigði og lífi fólks sem þarf á hjálp að halda.

Einelti er ekki einungis mál þolandans og gerandans, heldur okkar allra.

 

Kveðja.

Ingibjörg Helga Baldursdóttir

Þráinn Lárusson